Cursus Nederlands » Woordsoorten » Voorzetsels

Voorzetsels

Voorzetsels kunnen iets zeggen over de plaats van een persoon of ding. Een voorzetsel kan ook een abstracte betekenis hebben.

De voorzetsels in de volgende zinnen hebben een letterlijke betekenis. Je kunt ze gebruiken als je over tastbare dingen praat, zoals dozen, huizen en tafels.
Hij ligt weer in het water.
Kijk door het raam.
Haal het uit de doos.
Ik ga naar huis.
Ik parkeerde voor de winkel.
Ze zijn voor ons aangekomen.
Zet de kast achter of voor de tafel.
De pan staat op tafel.
Ze heeft op die ladder gestaan.
Dat is de brug over de rivier.
Hij zit naast de burgemeester.
Hij woont in Antwerpen.

Omdat af achter de trap staat, noemen we het een achterzetsel.
Ik ging de trap af.
Ik fietste de heuvel af.

De volgende uitdrukkingen zijn abstracter. De voorzetsels hebben hier geen letterlijke betekenis. De blauwe zin wordt uitgelegd door de zin die erachter staat en ongeveer hetzelfde betekent.
Ze praat over jou. - Je bent het onderwerp van haar gesprek.
Dit hoofdstuk gaat over voorzetsels. - Voorzetsels zijn het onderwerp van dit hoofdstuk.
Kan ik iets voor je doen? - Kan ik iets doen wat nuttig voor jou is?
Ben jij er ook tegen? - Zeg je er ook nee tegen?
Ben jij er ook voor? - Zeg je er ook ja tegen?
Dat komt door de caravan. - De caravan is de oorzaak.
Ze heeft op een tennisclub gezeten. - Ze was lid van een tennisclub.
Ze heeft het tegen jou. - Ze wil dat je hoort wat ze zegt.
Ze praat tegen jou. - Ze wil dat je hoort wat ze zegt.
Ze praat met jou. - Jij en zij voeren een gesprek.

Sommige archaïsche (oude) voorzetsels zijn nog steeds in gebruik in staande uitdrukkingen. Een staande uitdrukking is een uitspraak die we blijven gebruiken zonder hem te veranderen, zelfs als dat niet overeenstemt met de grammatica van nu. Elke zin wordt met “gewone” voorzetsels herhaald.
Auto te water! - Auto in het water!
ter plaatse - op die plaats

In formele brieven en contracten kom je nog uitdrukkingen tegen als:
te Amsterdam - in Amsterdam
ter inzage - om te lezen (letterlijk: om te bekijken)
ter kennisgeving - om u dat te laten weten


naar boven