Het woord aan is een voorzetsel. De volgende twee zinnen betekenen hetzelfde.
De bakker vertelde het aan hen.
De bakker vertelde het hun.

Als er geen voorzetsel is, gebruiken we toch niet altijd hun. Het woord hen wordt als lijdend voorwerp gebruikt. Een lijdend voorwerp, dat een bepaalde actie ondergaat, is iets of iemand die rechtstreeks beïnvloed wordt door de daden van het onderwerp (de bakker bijvoorbeeld). Het lijdend voorwerp kan een persoon zijn die door de bakker wordt gezien, een verhaal dat door de bakker wordt verteld of een brood dat hij geeft.

In de volgende voorbeelden wordt hen of hun gebruikt.

De bakker vertelde het hun.
De bakker vertelde hun waar ik woon.
De bakker begreep hen.
De bakker belde hen op.
De bakker zag hen.
De bakker gaf hun de broden.
De bakker legde hun het recept uit.

Als je wilt weten of je hen of hun moet gebruiken, stel dan vragen over de zinnen die hierboven staan. We proberen eerst een wie-vraag te stellen. Maar als de bakker iets doet tegen een ding (zoals het brood dat hij geeft) dan gebruiken we een wat-vraag. De antwoorden zijn onderstreept.

Wat vertelde hij? Hij vertelde het.
Wat vertelde hij? Hij vertelde waar ik woon.
Wie begreep hij? Hen.
Wie belde hij op? Hen.
Wie zag hij? Hen.
Wat gaf hij? De broden.
Wat legde hij uit? Het recept.

De zinnen hebben geen voorzetsels. Anders hadden we hen moeten kiezen. Nu hangt het nog van de antwoorden op de vragen af.

Maar als er een voorzetsel zoals aan staat, schrijf dan hen.
De bakker gaf de broden aan hen.

Het verschil tussen hun en hen is zelfs moeilijk voor mensen die Nederlands als moedertaal hebben. Onder andere daarom wordt hen vaak als hun uitgesproken. Deze woorden kunnen vervangen worden door ze, een woord dat nooit de nadruk krijgt en ook andere betekenissen heeft.
Hij legt ze op de plank.

Het kan onduidelijk zijn om het woord ze op die manier gebruiken. In de volgende zin gaan we ervan uit dat de bakker het onderwerp is, omdat hij aan het begin van de zin staat. In dat geval ziet hij meer dan één persoon langslopen.
De bakker zag ze langslopen.

Maar eigenlijk weten we niet wie het onderwerp is, omdat het niet verplicht is het onderwerp eerst te noemen. Als ze het onderwerp is, dan is het een vrouw of een meisje. Dat is bijvoorbeeld het geval in deze context:
Ze zag de slager niet langslopen, maar ze zag de bakker langslopen. De bakker zag ze langslopen.

Bezittelijke voornaamwoorden

Een bezittelijk voornaamwoord geeft aan dat iemand iets bezit. Je kunt zeggen dat een bepaalde koffer van jou is met behulp van het woord mijn.
Dat is mijn koffer.

Het gaat niet altijd om eigendommen. In de volgende zin zeggen we niet dat we de bus bezitten.
Mijn bus komt vijf minuten later aan.

Voorbeelden:
Dat is uw stoel.
Hij kamt zijn haar.

Het woord uw is een formeel alternatief voor jouw, je en jullie. Gebruik je in plaats van jouw als je geen nadruk op het bezittelijk voornaamwoord wil leggen.

Bezittelijke voornaamwoorden

enkelvoud

mijn

jouw je uw

zijn haar

meervoud

ons onze

jullie uw

hun

Het woord ons wordt voor zelfstandige naamwoorden gezet die het als lidwoord hebben.
Neem het boek mee. Het is ons boek.

Het woord onze staat voor de-woorden.
De tafel is bezet. Is dat onze tafel?

Het woord onze wordt ook gebruikt voor zelfstandige naamwoorden in het meervoud.
Neem de boeken mee. Het zijn onze boeken.
De tafels zijn allemaal bezet. Waar zijn onze tafels?

Let vooral op ons en onze in de volgende voorbeelden.

Het zelfstandig naamwoord staat in het enkelvoud:
Mijn boek ligt op tafel.
Jouw boek ligt op tafel.
Uw boek ligt op tafel.
Zijn boek ligt op tafel.
Haar boek ligt op tafel.
Ons boek ligt op tafel.
Jullie boek ligt op tafel.
Uw boek ligt op tafel.
Hun boek ligt op tafel.

mijn tafel
jouw tafel
uw tafel
zijn tafel
haar tafel
onze tafel
jullie tafel
uw tafel
hun tafel

Het zelfstandig naamwoord staat in het meervoud:
Mijn boeken liggen op tafel.
Jouw boeken liggen op tafel.
Uw boeken liggen op tafel.
Zijn boeken liggen op tafel.
Haar boeken liggen op tafel.
Onze boeken liggen op tafel.
Jullie boeken liggen op tafel.
Uw boeken liggen op tafel.
Hun boeken liggen op tafel.

mijn tafels
jouw tafels
uw tafels
zijn tafels
haar tafels
onze tafels
jullie tafels
uw tafels
hun tafels

Aanwijzende voornaamwoorden

Aanwijzende voornaamwoorden (dit en dat) verwijzen naar personen, voorwerpen en abstracte dingen. Als je naar iemand wijst, gebruik je in ieder geval een aanwijzend voornaamwoord.

Voorbeelden:

enkelvoud
dit is de man
dat is de man
dit is de vrouw
dat is de vrouw
dit is de straat
dat is de straat
dit is het huis
dat is het huis

meervoud
dit zijn de vrouwen
dat zijn de vrouwen
dit zijn de mannen
dat zijn de mannen
dit zijn de straten
dat zijn de straten
dit zijn de huizen
dat zijn de huizen

Je kunt ook op die manier over iets abstracts praten, zoals een gevoel.
dat is het gevoel

Er bestaan nog meer aanwijzende voornaamwoorden: deze, die, zulke, dergelijke, zoiets, zo’n en het bijna in onbruik geraakte woord gindse.

Voorbeelden
Dat is de straat waar Simon woont.
Ik wil zo’n vaas bestellen.
Ik maak ook zulke schilderijen

Aanwijzende voornaamwoorden als lidwoorden

De aanwijzende voornaamwoorden dit, dat, deze en die kunnen in plaats van de lidwoorden de en het worden gebruikt. Dat doe je alleen om duidelijk te maken dat een persoon of ding dichtbij is of verder weg.

Als iets of iemand dichtbij is, gebruik je

Als je iets of iemand in de verte ziet, gebruik je

Gebruik die en deze in het meervoud, maar dit en dat niet.
deze vrouwen
die vrouwen
deze mannen
die mannen
deze straten
die straten
deze huizen
die huizen

Je kunt er een bijvoeglijk naamwoord tussen zetten. De letter e moet toegevoegd worden aan het bijvoeglijk naamwoord dat je kiest. In dit geval wordt het achtervoegsel e toegevoegd aan lang om lange te maken.
deze lange vrouw
die lange man
dat lange meisje
dit lange meisje

Soms kun je het zelfstandig naamwoord weglaten. Hieronder staan zinnen zonder zelfstandig naamwoord. Omdat we toch een onderwerp nodig hebben, nemen de voornaamwoorden het over.
Deze is nog op slot.
Die is open.
Dezelfde zinnen met een zelfstandig naamwoord zien er zo uit:
Deze schuur is nog op slot.
Die doos is open.

Betrekkelijke voornaamwoorden

Een betrekkelijk voornaamwoord wordt in een bijzin gebruikt. Een bijzin is een zin die deel uitmaakt van een langere zin.

Voorbeelden:
De tafel die je ziet, wordt verkocht.
Het boek dat ik lees, gaat over Nederland.
Bedankt voor alles wat je voor me gedaan hebt.
De vrouw voor wie ik boodschappen doe, woont hier.
De koffer die je hebt gekocht, is niet zwaar.
Het bedrijf dat jij noemt, ken ik niet.
Dat is iemand die je kunt vertrouwen.
Dat is het laatste wat ik vandaag doe.
Dat is iets wat ik niet kan.
Mijn zus, die ik gebeld heb, is het ermee eens.
Dat is haar tante, (aan) wie ze alles heeft verteld.

Vragende voornaamwoorden

Een vraag kan met een vragend voornaamwoord beginnen.

Bijvoorbeeld:
Wie ben ik?
Wie ben je?
Wie ben jij?
Wie bent u?
Wie is dat?
Wie zijn dat?
Wat is dat?
Wat is er kapot?
Welk perron hebt u genoemd?
Welke trein hebt u genoemd?
Wat voor een apparaat is dat?
Wie zijn apparaat is dat? .

Wederkerende voornaamwoorden

Wederkerende voornaamwoorden vervangen een persoonlijk voornaamwoord (zoals me, je, hem en haar) in bepaalde gevallen. Ze worden gebruikt als een persoon iets tegen (of voor) zichzelf doet, maar nooit als hij iets tegen (of voor) iemand anders doet. Wederkerende voornaamwoorden zijn: me, je, u, zich en ons. Het woord zich is niet eerder genoemd in dit hoofdstuk. Het wordt alleen als wederkerend voornaamwoord gebruikt.

Gewone persoonlijke voornaamwoorden	Wederkerende voornaamwoorden
enkelvoud
ik	me
je u	je u (zich)
hij zij het	zich zich zich
meervoud
we	ons
jullie u	je u (zich)
ze	zich

Hieronder staat een voorbeeld voor elk wederkerend voornaamwoord.

enkelvoud
Ik was me.
Je wast je.
U wast u.
U wast zich.
Ze wast zich.
Hij wast zich.
Het wast zich.
meervoud
We wassen ons.
Jullie wassen je.
U wast u.
U wast zich.
Ze wassen zich.

Wederkerende voornaamwoorden kunnen niet altijd gebruikt worden. Dat kan alleen als iemand iets tegen (of voor) zichzelf doet. De wederkerende voornaamwoorden zijn in de volgende zinnen vet gedrukt. De andere woorden niet.
Ze wast zich.
Ze heeft een baby. Ze wast haar.
Ze heeft een baby. Ze wast hem.
Ze wast haar baby.
Ze heeft een tweeling. Ze wast hen.
Ze wassen zich.
We herinneren ons dat we dat lied zongen.

Als een werkwoord ook op een niet-wederkerende manier gebruikt kan worden, kun je benadrukken dat je het wederkerend gebruikt. Daarvoor voeg je een achtervoegsel aan het wederkerend voornaamwoord toe. Dat achtervoegsel is zelf. Dan krijgen we: mezelf, jezelf, zichzelf, enzovoort.
Ik was mezelf.
Ze wast zichzelf.

Soms moet het woord zelf toegevoegd worden om een goede zin te maken.
Ik bedoel mezelf niet, maar ik bedoel hem.
Hij doet dat niet voor zichzelf, maar hij doet het voor haar.

We kunnen het wederkerend voornaamwoord in de volgende zinnen geen nadruk geven, want de dingen die hier beschreven worden doe je alleen tegen jezelf en nooit tegen iemand anders. Het achtervoegsel zelf moet hier weggelaten worden.
Hij gedraagt zich.
Ik herinner me dat.
Ik vergis me.
Ze vergissen zich.
Ze ergeren zich.
Hij vraagt zich af.
Hij haast zich.
We bevinden ons nu in de grootste grot.
Ze schamen zich.

Wederkerige voornaamwoorden

Het woord elkaar is een wederkerig voornaamwoord. Gebruik het als je iets doet wat op hetzelfde moment ook met jou gedaan wordt. Je kunt het woord elkaar niet gebruiken in het enkelvoud. We hebben een onderwerp in het meervoud nodig, bijvoorbeeld we, jullie, u, ze of zij. “We kennen elkaar” betekent ongeveer “Ik ken jou en jij kent mij.”

We kennen elkaar.
Jullie kennen elkaar.
Ze kennen elkaar.
Ze gaan met elkaar tennissen.
We geven elkaar een hand.

Het informele woord mekaar betekent hetzelfde. Het wordt minder vaak gebruikt en zo goed als alleen in spreektaal.
We kennen mekaar twintig jaar.

Onbepaalde voornaamwoorden

Onbepaalde voornaamwoorden noemen geen specifiek persoon, groep of ding. Het zijn de vaagste voornaamwoorden die een taal kan hebben.
Iemand doet het.
Er ging iets mis.
Niemand doet het.

Een voornaamwoord vervangt een zelfstandig naamwoord (of een woordgroep van een paar woorden met daarin een zelfstandig naamwoord). Het kan natuurlijk ook de andere kant op. Hier vervangen we het onbepaalde voornaamwoord iemand door iets anders.
Iemand doet het.
Mijn moeder doet het.
De vrouw die daar staat doet het.

Het woord je wordt vaak als onbepaald voornaamwoord gebruikt. Normaal gesproken betekent het gewoon je als tweede persoon enkelvoud. Het onbepaald voornaamwoord je kan zelfs in formele gesprekken gebruikt worden, door de specifieke betekenis die het als onbepaald voornaamwoord heeft.
Hoe doe je dat?
Je maakt het beslag in een kom.

Het onbepaalde voornaamwoord men wordt weinig gebruikt.
Men maakt het beslag in een kom.

De voornaamwoorden sommige en andere worden voor dingen gebruikt. De voornaamwoorden zijn hier vet gedrukt, maar de andere woorden, zoals bijvoeglijke naamwoorden, niet.
Sommige dingen zijn duur. Andere niet.
Sommige zijn duur. Andere niet.
Sommige dingen zijn duur. Andere dingen niet.

De voornaamwoorden sommigen en anderen worden voor mensen gebruikt. De voornaamwoorden zijn hier vet gedrukt, maar de andere woorden, zoals bijvoeglijke naamwoorden, niet.
Sommige mensen doen dat graag. Anderen niet.
Sommigen doen dat graag. Anderen niet.
Sommige mensen doen dat graag. Andere mensen niet.

De volgende zinnen klinken informeel.
Een of andere voorbijganger heeft hem beschadigd.
Heeft hij die en die gebeld?

naar boven